Gomorra biedt zeldzaam inkijkje bij maffia

Het is geen wet van meden en perzen dat het geheel soms meer is dan de som der delen. Maar lineaire, spektaculaire maar ook vaak wat karikaturale films over de maffia zijn er al genoeg. Regisseur Matteo Garrone koos er in Gomorra voor om een mozaïek te schetsen. Een inktzwart, perspectiefloos portret van de maffia.

De Italiaan baseerde zijn film, die in Cannes de Grote Prijs won, op het boek van onderzoeksjournalist Roberto Saviano. Maar in de film wordt niet gekozen voor de feitelijke, documentaire stijl van de verslaggever in het boek. Garrone construeert juist verschillende verhaallijnen die steeds weer andere, alledaagse facetten belichten van de misdaadorganisatie. En daarmee schetst hij een veel gelaagder en complexer totaalbeeld dan The Godfather of The Untouchables ooit deed.

Bloed
Zo wordt de puber Toto gevolgd, die aanvankelijk boodschappen doet voor zijn moeder. Maar na een inwijdingsritueel (met een kogelwerend pak de inslag van een pistoolschot trotseren) mag hij klusjes doen voor de lokale maffiaclan. Eerst onschuldig, later met bloed aan zijn handen.
Of neem de twee kruimeldieven die hogerop willen komen via diefstal en bankovervallen. De directeur van een afvalbedrijf die ver onder de marktprijs klussen binnenhaalt, om vervolgens tegen de afspraken in het chemisch afval illegaal te dumpen.

Hel op aarde
Het zijn allemaal onderdeeltjes in het maffiaverhaal. Afzonderlijke verhaallijnen, die elkaar toch raken tegen de verstikkende achtergrond van Scampia, een buitenwijk van Napels. Garrone toont het als ware het de hel op aarde. Een ongeorganiseerde chaos, waar clans elkaar bevechten op de drugsmarkt, waarin iedereen van elkaar afhankelijk is en waar uit de spiraal van geweld geen enkele uitweg getoond wordt. Daarmee is Gomorra, misschien ongewild, net zoveel documentaire als onthutsende cinema.