Een gidsje voor Berlijn

The ultimate guide to Berlin
Nou geef ik meteen toe: de titel is wat overdreven. Maar tussen november 2003 en augustus 2004 ben ik een keer of zes (en in totaal zeker dertig dagen en nachten) in Berlijn geweest. Dus kan ik mensen best een beetje wegwijs maken in deze waanzinnige stad.
Ik zal eerst kort even uitleggen waarom deze metropool me veel nader aan het hart ligt dan bijvoorbeeld Londen of Parijs. Berlijn herbergt ten eerste veel recente historie. De gevolgen van de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog zijn er tastbaar. Maar juist door die littekens uit het verleden is de stad zo aantrekkelijk. In Berlijn is nog genoeg ruimte voor nieuwe initiatieven, staan veel oude gebouwen leeg en worden omgebouwd tot clubs. En is het leven desondanks niet al te snel. Je zult je in de nederzetting aan de Spree niet snel onveilig voelen. Genoeg ruimte ook om van de natuur te genieten. In het centrum (Tiergarten), maar ook aan de rand in bijvoorbeeld Grunewald.

Vervoer naar Berlijn:
Vanuit Nederland is de auto een reele optie. Vanaf Utrecht is het een uurtje of zes flink doorstampen. Nadeel is wel dat je het voertuig in Berlijn ergens moet stallen, omdat het met de voiture niet echt snel reizen is door de stad. Een goed alternatief is de trein. Wie via de website van NS Internationaal twee weken vantevoren boekt, kan vaak voor tachtig euro op en neer. Dat bedrag haal je waarschijnlijk zelfs niet als je met Basiqair vliegt vanaf Rotterdam. Maar kijk ook eens op de website van bijvoorbeeld Airport Niederrhein. De maatschappij VBird is helaas wel failliet (veertig euro voor een retourtje, echt waar), andere airlines vliegen nog steeds voor een prikkie naar Berlijn.

Vervoer binnen Berlijn
Maak het leven nou niet te moeilijk. Koop gewoon een kaartje voor het openbaar vervoer van het BVG. Je hebt kaartjes voor een enkele reis, je hebt dagkaarten, weekendkaarten, weekkaarten en ga zo maar door. Alle kaarten zijn geldig in sommige treinen en alle bussen, trams, U- en S-Bahn. Die laatste twee zijn het handigst om door de stad te reizen als toerist. Veel verschil tussen de twee services is er niet, al gaat de U-Bahn meer ondergronds dan de S-Bahn. Beide treintjes rijden op vrijdag- en zaterdagavond de hele nacht door, uiteraard in aangepaste frequentie. Perfect voor nachtbrakers. De tram en bus doen dat de hele week.
Let wel op: in Berlijn wordt steekproefsgewijs gecontroleerd op kaartjes door controleurs in burger. Ze springen op het laatste moment in tram of Bahn en vragen dan om je plaatsbewijs. Dus bespaar je de boete en de stress voordat je gepakt wordt.
Overigens is in de stad een nieuw centraal station in aanbouw, dat medio 2005 klaar moet zijn. Lehrter Bahnhof ligt aan de rand van Tiergarten, tussen Zoologischer Garten en Friedrichstrasse, vlakbij de Reichstag.
Een mooie maar helaas overbekende manier om de stad te leren kennen is de bus vanaf Kurfurstendamm, volgens mij lijn 100 of X99. Die neemt je langs alle bekende sites van Berlijn.

Leuke wandelingen
De Kurfurstendamm blijft een ongezellige, brede winkelstraat met veel dure winkels. Vroeger het hart van West-Berlijn, tegenwoordig vooral lelijk. Al moet iedere toerist het gezien hebben. Liefhebbers kunnen naar de Zoo en naar de Gedachtniskirche. Ook de KaDeWe (Kaufhaus Des Westens), de Harrods van Berlijn, ligt om de hoek. De beroemde Zoo bioscoop ligt ook vlakbij, naast het station Zoologischer Garten.
Van hieruit is het een mooie wandeling door Tiergarten naar de Grosser Stern, het gouden beeld op een rotonde middenin het park. Voor een habbekrats kun je daar naar boven en heb je een mooi uitzicht over de stad. Loop nog even verder naar Brandenburger Tor en sla rechtsaf. Aan de linkerhand heb je het monument voor de slachtoffers van de Holocaust. Even verderop heb je de Potsdamer Platz, symbool van het nieuwe Berlijn na de Wende. Er is erg veel te doen op cultureel gebied: theaters, Imax cinema en een grote commerciele bioscoop (met Engelstalige, niet-nagesynchroniseerde films). Ook is in de kelder nog een erg goede arthouse cinema. Verder heb je er de Arkaden, een groot shopping center. Altijd lekker om even uit te rusten.
Loop nu richting oosten. Aan de linkerkant zie je de Tresor, de bekendste technoclub van de stad. Loop door tot je linksaf de Friedrichstrasse in kunt. Dit is de nieuwe superluxe winkelstraat van Berlijn. Net na de Galeries Lafayette kun je rechtsaf een blokje om naar de Gendarmenmarkt, het mooiste verscholen plein van Berlijn.
De Friedrichstrasse loop je uit tot Unter den Linden. Die loop je helemaal naar rechts af. Dit was het pronkstuk van Oost-Berlijn en is inmiddels nog mooier opgeknapt. Je passeert onder andere de Dom en het Museumsinsel, waarover later meer. Uiteindelijk eindig je op Alexanderplatz, waar je kunt winkelen, de Karl Marx Allee kunt bewandelen om te genieten van socialistische architectuur of de Fernsehturm te beklimmen. Reken dan wel op fikse wachttijden, zeker in de zomer.
Nog niet moe? Mooi. Neem dan nog even de S- of U-Bahn van Alexanderplatz naar Bellevue. Stap uit aan de kant van Tiergarten, bij voorkeur aan het eind van de middag als de zon valt. Een meter of vijftig naar links loopt de Spree. Die is het laatste decennium gereconstrueerd en er is een prachtige boulevard langs gemaakt.
Vooral in de zomer is het hier fantastisch flaneren, waarbij je onder andere de Reichstag ziet. Die kun je trouwens ook het beste in de avonduren bezoeken in verband met de wachttijden overdag. Volg de Spree tot aan station Friedrichstrasse. Daar volg je het spoor, kom je allerlei leuke restaurants en winkels tegen onder de spoorbogen. En uiteindelijk stop je op Hackescher Markt, een perfecte plek om te eten en om een cultbioscoopje te pakken of te verdwalen in een van de vele omliggende straten.

Uitgaan
Weinig steden zijn zo moeilijk om te ontdekken als Berlijn. De clubs liggen verspreid door de stad en zijn vaak erg moeilijk te vinden. In gebouwen ook waar je geen disco verwacht. Er zijn wel altijd goede uitgaansgidsen, ook op internet, zie de links onderaan.
De beste tenten zijn in het oosten. Voor de rockers en gothics bijvoorbeeld is er de Magnet en de Karrera Klub, vlak bij Alexanderplatz. Iets verderop ligt de Maria am Ostbahnhof. De locatie laat zich raden. Weer iets verderop heb je trendy clubs bij station Warschauer Strasse.
Voor gays is er Die Busche (foute nichtenmuziek), Ostgut (techno) of Schwuz en Ackerkeller (wat alternatiever). Plus clubavonden waar voor ieder wat wils is. De laatste tip: de Kulturbrauerei, een mix van bios en club in een gerenoveerde bierbrouwerij.

Cinema
Bioscopen te over. Daarvoor moet je echt op internet kijken. De meeste films zijn in het Duits nagesynchroniseerd. Als er OF of OV staat (Originalfassung of Originalversion) is de film in de oorspronkelijke taal. Naast multiplexen zijn er ook nog oude bioscopen in de stad.

Entertainment
Elke bekende muziekgroep doet Berlijn aan. Soms in clubs (Tempodrom is de meest bijzondere), soms in wat grotere hallen (Treptow Arena) of nog groter (Max Schmeling Halle of Berlin Arena, ook wel bekend als Velodrom). Tickets zijn via de bekende voorverkoopkantoren (www.eventim.de) te krijgen.
In de zomer zijn er vaak bijzondere openluchtconcerten. Zo heb ik er vorig jaar Nina Hagen gezien, maar ook de optredens in de Waldbuhne (naast het Olympiastadion) schijnen geweldig te zijn. In dat stadion zijn vaak de grootste acts ter wereld te bewonderen.
Qua sport is er ook een en ander te beleven. In het Olympiastadion speelt Hertha BSC op het hoogste niveau, er zijn bijna altijd op de wedstrijddag nog kaartjes te krijgen. Op veel lager niveau, maar niet minder leuk, is Union Berlin bijvoorbeeld erg tof.
IJshockey is enorm populair in Duitsland. De Eisbaren spelen succesvol op het hoogste niveau in een kleine hal, maar verhuizen over drie jaar naar een nieuwe megahal (17.000 plaatsen) bij Ostbahnhof. Het andere team speelt een divisie lager in de Deutschlandhalle, op het Messe-terrein in het westen van de stad. Basketbal is te zien in de Max Schmeling Halle, in Prenzlauer Berg.

Leuke wijken
Daarmee komen we op de buurten in Berlijn. Het is namelijk echt een stad waar elke wijk zijn eigen speciale dingen heeft. Die je eigenlijk te voet al doende moet ontdekken. Prenzlauer Berg is nu erg hip en levendig. Maar als over drie jaar de huur in een ander deel goedkoop wordt, verhuizen de studenten en de levendigheid daar naartoe.
In de jaren tachtig was Schoneberg de place-to-be, zeker voor gays. Dat is nu minder. Kreuzberg is wel geweldig, een bonte mix van culturen en etnische groeperingen. Vooral het deel rond Mehringdamm is levendig, maar ook het meest westelijke deel is bizar. Daar ligt ook de SO36, een toffe club met multi-culturele party’s. Rond Potsdamer. Het stadsdeel Mitte is vooral oud en heeft veel musea, Treptow is een beetje triestig. En zo heeft iedere buurt wel weer iets speciaals.

Musea
De beste kunstenaars ter wereld willen maar wat graag in de stad exposeren, waardoor er altijd wel iets speciaals te beleven is. In Martin Gropius Bau (bij Potsdamer Platz) zijn altijd toffe tijdelijke exposities, net als in de Neue Nationalgalerie. Op Museumsinsel zijn de meer klassieke musea, waaronder de Alte Nationalgalerie en het Pergamon Museum. De laatste heeft allerlei pronkstukken uit de historie van het midden-Oosten.
Moderne kunst is te bewonderen in Hamburger Bahnhof. Neem ook eens een kijkje in het Helmut Newton Museum. De wereldberoemde fotograaf schonk zijn hele werk aan de stad Berlijn, die daarvoor een gebouw recht achter Zoologischer Garten reserveerde.
Wie meer over de recente historie wil weten, kan onder andere naar het Museum am Checkpoint Charlie. Dat handelt vooral over de pogingen van mensen om door de Berlijnse Muur te breken. Even verderop is het Judisches Museum. Qua inhoud en architectuur enorm indrukwekkend. Het zijn twee musea die een must zijn voor elk bezoek.
Aardig is ook het Stasi-museum, ver in het oosten van de stad. In het voormalige hoofdkwartier van de Stasi reis je in een ruk terug naar de jaren zeventig en de naranoia van de DDR.

Nuttige weblinks
Uitgaansmagazine 030
Berlin Tourist Marketing
Tourist Information
En aanvullingen zijn uiteraard altijd enorm welkom!