Je had Jack Nicholson als griezelige waanzinnige in The Shining. Anthony Hopkins werd legendarisch door zijn vertolking van seriemoordenaar Dr. Hannibal Lecter in Silence of the lambs. Javier Bardem kan nu aan dat rijtje toegevoegd worden, voor zijn rol als de gewetenloze huurmoordenaar Anton Chigurh in No Country For Old Men.
De titel van deze boekverfilming slaat op het dorre, nietsontziende landschap in Texas, vlakbij de Mexicaanse grens. Sheriff Ed Tom Bell (magnifieke, cynische rol van Tommy Lee Jones) bewaakt daar al decennia zonder veel grote problemen de orde. Maar als hij op een dag in 1980 meerdere doorzeefde lichamen aantreft na een mislukte drugsdeal, wordt hij geconfronteerd met geweld zoals hij het nooit eerder zag.
Huurmoordenaar Chigurh is op zoek naar het geld dat verloren ging bij de ripdeal. De koffer met twee miljoen dollar werd bij toeval gevonden door een local, Llewelyn Moss. De ruige cowboy met een week hart gaat in de avonduren terug naar de plek van de afrekening, om de enig overlevende te helpen met wat water. ‘Misschien niet slim, maar ik moet het doen’, vertelt hij tegen zijn vrouw.
‘Niet slim’ is een van de vele understatements waarmee het werk van de regisserende broers Joel en Ethan Coen altijd doorspekt is. In bijvoorbeeld The Big Lebowski en O Brother, Where Art Thou werkte dat prima. Die ironie geeft echter een wat vreemde twist aan No Country Fo Old Men, dat zich ontpopt tot een gewelddadig kat-en-muisspel tussen Moss en Chigurh. Vooral laatstgenoemde is ondoorgrondelijk en kil. Zijn zware, sonore stem, het belachelijke kapsel en zijn moordwapen (meestal een luchtdrukkanon dat in abattoirs gebruikt wordt) zullen hem een cultstatus geven.
Maar wat hem nou daadwerkelijk beweegt, blijft een raadsel. Het spoor van dood en verderf achter hem spoort nauwelijks met het absurdistische gesprek dat hij bijvoorbeeld heeft met een pompbediende. Een muntstuk beslist over leven en dood in deze memorabele scene. Geweldige cinema, maar het blijft een beetje karikaturaal.
De sheriff probeert in voice-overs en monologen een verklaring te geven voor de golf van geweld. In het boek van Comac McCarthy komt dat misschien beter tot uiting, op celluloid blijft het bij veel gepeins en losse flarden van verklaringen. Zo hangen aan het einde van No Country For Old Men nog wel meer losse eindjes. De verpakking is adembenemend, met de schitterende fotografie van Roger Deakins. De rol van Javier Bardem is nu al legendarisch, en de thriller ontbreekt het geen moment aan spanning. Maar na twee uur vraag je je toch ook af of je alleen naar entertainment hebt zitten kijken, of dat dit werkje ook nog een diepere laag heeft. Het zal de discussies over de film alleen nog verder doen oplaaien, want No Country is nu al de meestbesproken rolprent van 2008.