Het is natuurlijk toeval. Het Nederlandse paviljoen wil een mini-operahuis zijn. In de IJslandse inzending zie je een dame met een gondola door de kanaaltjes van Venetië varen, ondertussen een opera zingend. En er waren meer landen met een opera als inzending. Maar het was niet het centrale thema van de Biënnale in de stad, het tweejaarlijkse kunstspektakel.
Het is een verwarrende editie. Bij onze twee eerdere bezoeken was er een helderder rode draad. In de hoofdexpositie in het Arsenale in elk geval. Deze keer had curator Bice Curiger het voor het zeggen. Hij koos voor het thema Illuminations, maar werkte dat onderwerp niet consequent uit.
Ongevaarlijk
Nou hoeft het thema niet per se actueel te zijn natuurlijk, maar het help wel. Nu was er van enige maatschappijkritiek nauwelijks sprake, en was de kunst vaak lauw en ongevaarlijk.
In de landenpaviljoens is dat nog hinderlijker. Zo blonk Saoedi-Arabië uit met gelikte, nietszeggende foto’s. De Italianen hadden er helemaal een puinhoop van gemaakt, dat kun je dan in elk geval wel aan ze overlaten.
Centrale curator
Het zou goed zijn voor de Biënnale als er ook voor de landenpaviljoens een centrale curator komt. Nu word je als bezoeker binnen enkele minuten heen en weer gesmeten tussen uitersten en tussen allerlei goede bedoelingen. Bovendien zijn het vaak pogingen om een land in een zo goed mogelijk daglicht te stellen, in plaats van actueel of in elk geval scherp te zijn. In plaats daarvan kozen veel landen voor spektakel: het kunstfestival is immers ook een toeristenmagneet dat waar moet bieden voor zijn geld.
Gelukkig was er af en toe wél iets echt relevants te zien. Het was niet verwonderlijk dat dat was in het centrale paviljoen van de Giardini, het enige gebouw daar dat niet bij een land hoorde. De Israëlische videokunstenaar Omer Fast pakte daar de hoofdprijs met een intrigerende, realistischer film over een Amerikaanse militair die vertelde hoe hij onbemande vliegtuigjes liet bombarderen in Afghanistan. Fast liet die getuigenis en bomaanvallen grotendeels naspelen door acteurs, maar dan op zo’n manier dat de bommen zogenaamd in Amerika vielen. Daarmee leverde hij een scherp, actueel en eigenzinnig commentaar dat in Venetië vaker te horen zou mogen zijn.
