Al bij de première in Cannes werd Antichrist, de nieuwe Lars von Trier, ontvangen met een mix van afkeer en bewondering. De Deense meesterregisseur leed de afgelopen jaren aan een ernstige depressie en verwerkte dat in zijn nieuwste film, een nachtmerrie over rouwverwerking.
Von Trier grijpt allerlei stijlmiddelen aan om de sfeer zo paranoïde en beklemmend mogelijk te maken. In de proloog zien we in super-slowmotion en in zwart-wit hoe het echtpaar Willem Dafoe en Charlotte Gainsbourg, de enige volwassen acteurs in de film, hevig de liefde bedrijven op een wasmachine. Ondertussen zien we hoe hun peuter Nic uit het raam springt. Dood. Op zijn kamer staan drie beeldjes met de titels Pain (pijn), Grief (rouw) en Despair (wanhoop).
Ontsporen
Het zijn de titels van de eerste drie hoofdstukken van Antichrist. Gainsbourg raakt in een diepe depressie en wordt uiteindelijk behandeld door haar man Dafoe, zelf een psychotherapeut. Hij kiest daarbij voor cognitieve therapie: de patiënt laten afrekenen met zijn angsten door hem die angsten te laten beleven.
Dat ontspoort compleet, en daarmee lijkt Von Trier af te willen rekenen met zijn eigen behandelaars. Gainsbourg blijft namelijk een borderliner: immer fluisterpratend, soms afwezig en volledig passief, het andere moment een ontembare nymfomane. Sensueel én extreem gewelddadig.
Waanzin
Gainsbourg denkt dat het kwaad in vrouwen zelf zit. Dafoe probeert haar uit te leggen dat het kwaad vrouwen meestal overkomt, door mannen. Die twee visies komen nooit bij elkaar in Antichrist, dat daardoor eindigt in enkele flitsen van gruwelijk geweld.
Dat zijn de momenten waarop in Cannes, Utrecht en overal ter wereld een deel van het publiek in afgrijzen de bioscoopzaal verlaat. De vraag is ook of er een noodzaak is voor die orgie van geweld. Maar Von Trier is nu eenmaal een compromisloze regisseur, die niet vies is van grote gebaren en zijn acteurs alle ruimte geeft. Daardoor kan Gainsbourg haar naamloze personage op het randje van de waanzin laten balanceren, net als de complete film. Antichrist is over-the-top, ambitieus, gruwelijk, lachwekkend en ziek tegelijkertijd.
